เสน่ห์ของเทศกาล และ ประเพณีอีสาน

เมื่อพูดถึงภาคอีสานหรือภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย สิ่งแรกที่หลายๆคนนึกถึงก็คืออาหารรสจัดที่เป็นที่ชื่นชอบไปทั่วโลก เช่น ส้มตำ และลาบ แต่จริงๆ แล้วภาคอีสานอันประกอบไปด้วย 20 จังหวัดนี้ไม่ได้มีดีแค่อาหาร หรือเป็นแหล่งปลูกข้าวที่มีความสำคัญเป็นอันดับสองรองจากภาคกลางเท่านั้น แต่เนื่องจากลักษณะทางกายภาพที่มีพื้นที่ติดต่อกับประเทศลาว และกัมพูชา ซึ่งเป็นแหล่งอารยธรรมโบราณ จึงทำให้วัฒนธรรมประเพณี และความเชื่อของคนในภาคอีสานมีความหลากหลายแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่นและโดดเด่นจากภาคอื่นๆ อย่างชัดเจน

เราได้เลือก 6 เทศกาลและงานประเพณีสำคัญของภาคอีสานที่ไม่ควรพลาดมานำเสนอ ดังนี้

งานมหกรรมโปงลาง แพรวากาฬสินธุ์

เทศกาลเริ่ม: ปลายกุมภาพันธ์ – ต้นเดือนมีนาคม ของทุกปี

ข้อมูลรูปภาพ : FaceBook – วงโปงลางพ่อแล

“โปงลาง” เป็นเครื่องดนตรีพื้นบ้านของภาคอีสาน และเป็นที่นิยมอย่างมากในจังหวัดกาฬสินธุ์ จนกลายเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัด งานมหกรรมโปงลางประจำปีจึงถือเป็นงานที่สำคัญมากของชาวกาฬสินธุ์ ในงานจะมีการแสดงวงโปงลาง ประกอบการเต้นรำพื้นบ้าน การแข่งขันประชันวงโปงลางซึ่งเป็นที่สนใจอย่างมากของนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติ จึงเป็นงานที่พลาดไม่ได้ สำหรับคอดนตรี โดยเฉพาะผู้ที่ชื่นชอบดนตรีพื้นบ้าน งานนี้มักจัดควบคู่ไปกับงานกาชาดของจังหวัด นักท่องเที่ยวจึงสามารถจับจ่ายซื้อของฝากท้องถิ่นติดไม้ติดมือกลับบ้านได้ด้วย

ประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้ง

เทศกาลเริ่ม: เดือนเมษายน

ปราสาทหินเขาพนมรุ้ง หรือปราสาทพนมรุ้ง สัญลักษณ์ของจังหวัดบุรีรัมย์ เป็นปราสาทหินทรายที่ได้รับอิทธิพลแบบขอมโบราณ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 15-18 ตัวปราสาทตั้งอยู่บนปากปล่องภูเขาไฟที่ดับสนิทแล้ว ในช่วงเดือนเมษายนของทุกปี (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 5) จะมีประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้ง ไฮไลต์ของงานคือการชมแสงอาทิตย์ขึ้นและตกทะลุ 15 ช่องประตูของปราสาทพนมรุ้ง เป็นปรากฎการณ์ที่มีเพียงครั้งเดียวในหนึ่งปี และพลาดไม่ได้ที่จะไปเห็นสักครั้ง ในช่วงเทศกาลนี้ของแต่ละปีประชาชนและนักท่องเที่ยวจำนวนมาก จึงเดินทางมาเพื่อชมปรากฎการณ์นี้ และนมัสการรอยพระพุทธบาทจำลองในปราสาทหิน รวมทั้งร่วมสนุกกับกิจกรรมรื่นเริงอื่นๆมากมาย ตลอดจนการจับจ่ายซื้อสินค้าพื้นเมือง

บุญบั้งไฟ

เทศกาลเริ่ม: เดือนพฤษภาคม หรือมิถุนายน

ข้อมูลรูปภาพ : FB-ประเพณีบุญบั้งไฟตะไลล้านบ้านกุดหว้า

ประเพณีบุญบั้งไฟ เป็นประเพณีที่จัดขึ้นทุกปีในจังหวัดต่างๆ ในภาคอีสาน ที่มีการปลูกข้าวเป็นอาชีพหลัก ในช่วงก่อนการเริ่มทำนา เพื่อบูชาพระยาแถนที่เชื่อว่าเป็นเทพเจ้าที่ดูแลให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล โดยจะมีการประดับตกแต่งบั้งไฟ (ซึ่งเป็นดอกไม้ไฟชนิดหนึ่ง ด้านนอกทำจากลำไม้ไผ่) อย่างสวยงาม และแห่ไปทั่วเมืองก่อนที่จะจุดขึ้นฟ้าเพื่อบูชาพระยาแถน จังหวัดยโสธรและร้อยเอ็ดเป็นจังหวัดที่มีชื่อเสียงที่สุดในการเฉลิมฉลองเทศกาลบุญบั้งไฟ มีการแข่งขันประกวดบั้งไฟ และการจัดกิจกรรมพื้นบ้านต่างๆ ที่สนุกและไม่ควรพลาดเลยทีเดียว

งานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน

เทศกาลเริ่ม: เดือนพฤษภาคม หรือมิถุนายน

ข้อมูลรูปภาพ : FaceBook – ผีน่ารัก ผีตาโขนด่านซ้าย

งานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน เป็นงานประเพณีประจำปีของจังหวัดเลย จัดขึ้นเฉพาะที่อำเภอด่านซ้าย เป็นเวลา 3 วันในช่วงเดือน 7 เป็นงานที่รวมประเพณีงานบุญที่วัดโพนชัยเข้ากับการละเล่นผีตาโขน โดยชาวบ้านจำนวนมากจะใส่หน้ากากผี ซึ่งทำจากหวดนึ่งข้าวเหนียวไม้ไผ่ที่นำมาเขียนลาย พร้อมแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าหลากสีทำจากผ้าสีต่างๆ เย็บติดกัน และแขวนเครื่องกระทบทำให้เกิดเสียงเมื่อขยับตัว ขบวนผีตาโขนเหล่านี้จะกระโดดและเต้นไปรอบๆเมือง เป็นที่สนใจของนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติอย่างมาก การละเล่นผีตาโขนนี้แท้จริงแล้วเป็นการบูชาผีเจ้านายและบรรพบุรุษที่คอยปกปักษ์รักษา คุ้มครองประชาชนในเมือง นอกจากนี้ยังเป็นการขอให้ผีปู่ย่าตายายดลบันดาลให้พืชผลมีความอุดมสมบูรณ์อีกด้วย

แห่เทียนพรรษา

เทศกาลเริ่ม: เดือนพฤษภาคม หรือมิถุนายน

ข้อมูลรูปภาพ : FaceBook-งานประเพณีแห่เทียนเข้าพรรษา จังหวัดอุบลราชธานี

วันเข้าพรรษาเป็นวันที่สำคัญของชาวไทยพุทธ เนื่องจากเป็นวันที่พระสงฆ์จะเริ่มจำพรรษาเป็นเวลา 3 เดือน ในวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 การแห่เทียนพรรษาจึงเป็นประเพณีที่พบได้ทุกภาคของประเทศ แต่การแห่เทียนในภาคอีสานจะฉลองอย่างยิ่งใหญ่กว่าภาคอื่น โดยเฉพาะจังหวัดใหญ่ๆ เช่น อุบลราชธานี ขอนแก่น นครราชสีมา โดยแต่ละอำเภอ และหมู่บ้านในจังหวัดจะจัดทำเทียนพรรษา แกะสลักและประดับขบวนเทียนพรรษาอย่างสวยงามเพื่อนำมาแห่รอบเมืองในขบวนแห่ก่อนจะนำไปถวายวัดเพื่อใช้จุดในช่วงที่พระสงฆ์จำพรรษา ในงานจะมีการตัดสินรางวัลความสวยงาม และความคิดสร้างสรรค์ของการประดับตกแต่งเทียนพรรษา งานแห่เทียนพรรษาถือเป็นงานที่สำคัญที่สุดของปี นอกจากการจัดขบวนแห่เทียน จะมีการจัดงานรื่นเริง และเฉลิมฉลองต่างๆ อย่างยิ่งใหญ่ในแทบทุกจังหวัดของภาคอีสาน

งานเทศกาลบั้งไฟพญานาค

เทศกาลเริ่ม: เดือนตุลาคม หรือพฤศจิกายน

ข้อมูลรูปภาพ : FaceBook – พิสูจน์บั้งไฟพญานาค

งานเทศกาลบั้งไฟพญานาคจะมีขึ้นในช่วงวันออกพรรษาของทุกปี ในจังหวัดที่ติดแม่น้ำโขง โดยเฉพาะจังหวัดหนองคาย โดยในช่วงกลางดึกถึงรุ่งเช้าของวันดังกล่าวจะมีดวงไฟ หรือ “บั้งไฟ” โผล่ขึ้นมาจากกลางแม่น้ำโขงในบริเวณต่างๆ เป็นที่ตื่นตาตื่นใจของผู้ที่พบเห็น ชาวบ้านเชื่อว่าดวงไฟดังกล่าวเกิดจากพญานาคที่อาศัยอยู่ใต้แม่น้ำโขงพ่นดวงไฟเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา ส่วนบางคนก็กล่าวว่าดวงไฟเป็นสิ่งที่ชาวบ้านทำขึ้นเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว บ้างก็ว่าเกิดจากปฏิกิริยาเคมีของดินใต้แม่น้ำ แต่ไม่ว่าจะเกิดจากอะไร “บั้งไฟ” ก็ยังเป็นสิ่งมหัศจรรย์ที่ควรจะได้ไปเห็นสักครั้ง นอกจากนี้งานเทศกาลที่จัดขึ้นในแต่ละบริเวณที่มักมีดวงไฟขึ้นจากน้ำโขง ก็ยังเป็นสิ่งที่พลาดไม่ได้ เพราะมักจะมีงานวัด การออกร้านแสดงสินค้าพื้นเมือง และการแสดงพื้นเมืองให้นักท่องเที่ยวได้ตื่นตาตื่นใจทั้งวันทั้งคืน