สุสานอันงดงามตระการตาแห่งนี้มีชื่อเรียกอีกชื่อว่า เบบี้ ทัช (Baby Taj) สร้างขึ้นมาจากหินอ่อนขาวบริสุทธิ์ล้วนๆ และเป็นที่เลื่องชื่อด้านงานแกะสลักที่อ่อนช้อยและละเอียดวิจิตรยิ่ง
แม้ว่าสุสานอิตมัดอุดดุลลาห์จะมีขนาดเล็กกว่าและเป็นที่รู้จักกันน้อยกว่าทัชมาฮาลอันโด่งดังที่ตั้งอยู่ใกล้ๆ แต่สุสานแห่งนี้ก็ยังคงสร้างความประทับใจให้กับผู้มาเยือนได้ไม่แพ้กัน ผ่านงานตกแต่งฝังพลอยที่มีความประณีตสูงคู่กับกระเบื้องโมเสกที่มีสีสันสวยสะดุดตา ใช้เวลาในการสำรวจสิ่งปลูกสร้างอันสุดแสนวิจิตรที่ควรค่าแก่การชื่นชมแห่งนี้ ซึ่งมาพร้อมกับบรรยากาศริมแม่น้ำที่มีผู้คนเพียงเบาบาง ให้บรรยากาศที่สงบและผ่อนคลาย แตกต่างจากทัชมาฮาลที่มีผู้คนคราคร่ำและวุ่นวายโดยสิ้นเชิง
สุสานแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อเป็นเกียรติแก่นายมีร์ซา กียาซ เบค (Mirza Ghiyas Beg) พ่อค้าที่ทำการค้าจนล้มละลาย แต่โชคชะตากลับพลิกผันหลังจากที่บุตรสาวของเขานามว่า นูร์ ชะฮัน (Nur Jahan) ได้ถือกำเนิดขึ้นมา ซึ่งต่อมานายกียาซ เบคได้ก้าวขึ้นเป็นเสนาบดีฝ่ายการคลังของสมเด็จพระจักรพรรดิชะฮันคีร์แห่งราชวงศ์โมกุล (Mughal Emperor Jahangir) และได้รับฐานันดรอิตมัดอุดดุลลาห์ (เสาหลักแห่งจักรวรรดิโมกุล) ขณะที่บุตรีของเขาเป็นพระมเหสีของท่านจักรพรรดิ และพระจักรพรรดินีนูร์ ชะฮันนี่เองที่ทรงได้สร้างสุสานขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์สถานแก่นายมีร์ซา กียาซ เบคในช่วงทศวรรษที่ 1620 ส่วนทัชมาฮาลนั้นเป็นอนุสรณ์สถานที่สร้างให้กับหลานสาวของเขานามว่าพระนางมุมตาซ มหัล (Mumtaz Mahal)
ขณะที่คุณกำลังเดินไปที่สุสานนั้น คุณก็จะต้องทึ่งกับสีสันสดใสและความอร่ามเรืองรองของภายนอกอาคารเป็นแน่แท้ โดยสุสานอิตมัดอุดดุลลาห์เป็นสุสานแห่งแรกในภูมิภาคนี้ที่มีการทำด้วยหินอ่อนล้วนๆ และเป็นหินอ่อนชนิดเดียวกับที่นำไปใช้สร้างทัชมาฮาลในภายหลัง หากพิจารณาดีๆ จะเห็นว่าสุสานอิตมัดอุดดุลลาห์เป็นต้นแบบของทัชมาฮาลในหลายๆ ด้านเลยก็ว่าได้ ให้คุณลองสังเกตลักษณะและคุณสมบัติที่มีความคล้ายคลึงกันของอนุสรณ์สถานสองแห่งนี้ดูสิ
ใช้เวลาในการชื่นชมการตกแต่งฝังพลอยและการแกะสลักลวดลายบนหินอ่อนของกำแพงด้านนอก โดยใช้เทคนิคที่เรียกว่าปิเอตรา ดูร่า (Pietra dura) ซึ่งจะเห็นได้ชัดใหญ่ขึ้นที่ทัชมาฮาล
เดินเข้าไปด้านในเพื่อชมอนุสาวรีย์ที่ระลึกของมีร์ซา กียาซ เบคและภริยา ซึ่งตั้งไว้เคียงข้างกัน ณ ใจกลางสุสาน ผนังที่ล้อมรอบมีการตกแต่งด้วยภาพวาดและการแกะลวดลายดอกไม้ สัตว์ และรูปมนุษย์ต่างๆ ไว้อย่างวิจิตรพิสดาร
เสร็จแล้วออกมาชมสวนของสุสานที่ให้คุณได้เห็นวิวแม่น้ำยมุนาจากมุมสูง และคอยเฝ้ามองลิงหยอกล้อกันในต้นไม้ใกล้ๆ สุสานแห่งนี้ค่อนข้างมีความสงบเงียบ จึงเหมาะแก่การนั่งเล่นผ่อนคลายสักระยะ
สุสานอิตมัดอุดดุลลาห์ตั้งอยู่ที่บริเวณริมฝั่งตะวันออกของแม่น้ำยมุนา อยู่ห่างจากอนุสรณ์ทัชมาฮาลไม่มากโดยใช้เวลาขับรถไม่ถึง 30 นาที สุสานเปิดให้เข้าชมทุกวันโดยคิดค่าธรรมเนียมในการเข้าชม หากตั้งใจมาที่นี่แล้ว ลองเผื่อเวลาเพื่อไปเยี่ยมชมดูสุสานอื่นๆ ที่อยู่ใกล้กัน เช่น สุสานราม บักห์ (Ram Bagh) และสุสานชินิ กา เราซา (Chini ka Rauza) เป็นต้น คุณสามารถขึ้นสามล้อปั่นหรือรถยนต์สามล้อ เพื่อเดินทางเที่ยวชมระหว่างสุสานดังกล่าวได้
